آیا تا به حال فکر کرده‌اید که وب چگونه کار می‌کند؟ چگونه به وب‌سایت‌ها دسترسی پیدا می‌کنید، ایمیل ارسال می‌کنید، یا ویدیوها را به صورت آنلاین پخش می‌کنید؟ پاسخ، پروتکل HTTP، پایه و اساس ارتباطات داده در اینترنت است. در این مقاله توضیح خواهیم داد که پروتکل HTTP چیست، مزایای آن چیست، هایپرتکست چیست، پروتکل HTTP چگونه کار می‌کند و چگونه می‌توانیم از آن استفاده کنیم. در پایان این مقاله، درک بهتری از وب و نحوهٔ استفادهٔ حداکثری از آن خواهید داشت.
فهرست مطالب
– پروتکل HTTP چیست؟
– مزایای پروتکل HTTP
– فرامتن یا Hypertext چیست؟
– پروتکل HTTP چگونه کار می‌کند؟
– چگونه می‌توانیم از پروتکل HTTP استفاده کنیم؟
پروتکل HTTP چیست؟
HTTP مخفف Hypertext Transfer Protocol است. این عبارت نشان‌دهندهٔ مجموعه قوانینی است که نحوهٔ قالب‌بندی و ارسال پیام‌ها از طریق اینترنت را مشخص می‌کند. پروتکل HTTP تعریف می‌کند که چگونه وب سرورها و مرورگرها باید به دستورات مختلف پاسخ دهند. به عنوان مثال، هنگامی که یک URL در مرورگر خود تایپ می‌کنید، یک درخواست HTTP را به سرور وب ارسال می‌کنید. سپس وب سرور یک پاسخ HTTP را با محتوای صفحهٔ وب یا یک پیام خطا ارسال می‌کند.
پروتکل HTTP بر اساس یک مدل سرویس گیرنده-سرور است که در آن کاربر (مانند مرورگر) درخواستی را آغاز می‌کند و سرور (مانند وب سرور) با نتیجه پاسخ می‌دهد. کلاینت و سرور با استفاده از یک زبان مشترک به نام روش‌های HTTP ارتباط برقرار می‌کنند. برخی از رایج‌ترین روش‌های HTTP عبارتند از:
– GET: برای درخواست داده از یک سرور استفاده می‌شود.
– POST: برای ارسال داده‌ها به سرور استفاده می‌شود.
– PUT: برای به‌روز‌رسانی داده‌ها در سرور استفاده می‌شود.
– DELETE: برای حذف داده‌ها از سرور استفاده می‌شود.
– HEAD: برای دریافت ابرداده در مورد یک منبع در سرور استفاده می‌شود.
– OPTIONS: برای دریافت اطلاعات در مورد روش‌های پشتیبانی شده در سرور استفاده می‌شود.
پروتکل HTTP بدون حالت است، به این معنی که هر درخواست و پاسخ مستقل است و هیچ تعامل قبلی را به خاطر نمی‌آورد. این پروتکل HTTP را ساده و کارآمد می‌کند، اما به مکانیسم‌هایی برای حفظ اطلاعات وضعیت در چندین درخواست نیاز دارد. به عنوان مثال، کوکی‌ها قطعات کوچکی از داده‌ها هستند که توسط مرورگر ذخیره می‌شوند و همراه با هر درخواستی برای شناسایی کاربر و پیگیری اولویت‌های او ارسال می‌شوند.
مزایای پروتکل HTTP
پروتکل HTTP مزایای زیادی دارد که آن را برای وب مناسب می‌کند. برخی از این مزایا عبارتند از:
– اجرای آن ساده و آسان است.
– منعطف و توسعه‌پذیر است و امکان افزودن ویژگی‌ها و قابلیت‌های جدید را فراهم می‌کند.
– مقیاس‌پذیر و قوی است و از میلیون‌ها کاربر و درخواست همزمان پشتیبانی می‌کند.
– مستقل از پلتفرم و قابل همکاری است و در دستگاه‌ها و سیستم‌های مختلف کار می‌کند.
– ایمن و قابل اعتماد است و از رمزگذاری و احراز هویت پشتیبانی می‌کند.
فرامتن یا Hypertext چیست؟
فرامتن راهی برای ارائهٔ اطلاعات است که به کاربران اجازه می‌دهد با کلیک بر روی پیوندها، در اسناد یا منابع مختلف حرکت کنند. فرامتن محدود به متن نیست، بلکه می‌تواند شامل تصاویر، صدا، ویدئو یا هر نوع رسانه دیگری هم باشد. ابرمتن اساس شبکهٔ جهانی وب است که در آن صفحات وب توسط ابرپیوندها به یکدیگر مرتبط می‌شوند.
Hypertext توسط تد نلسون در سال 1965 اختراع شد، او این اصطلاح را به عنوان ترکیبی از “hyper” (به معنای فراتر) و “متن” (به معنی نوشتن) ابداع کرد. نلسون فرامتن را به عنوان راهی برای ایجاد اسناد غیرخطی و تعاملی که می‌تواند روابط پیچیده و پویا بین ایده‌ها را نشان دهد، در نظر گرفت. او همچنین سیستمی به نام Xanadu را پیشنهاد کرد که به کاربران اجازه می‌دهد اسناد فرامتن را به صورت آنلاین ایجاد، ویرایش و به اشتراک بگذارند.
با این حال، فرامتن تا سال 1989 که تیم برنرز لی، وب جهانی را به عنوان راهی برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات علمی بین محققان ایجاد کرد، به طور گسترده‌ای محبوب نشد. برنرز لی سه جزء کلیدی برای وب ایجاد کرد: HTML (زبان نشانه‌گذاری فرامتن)، که ساختار و محتوای صفحات وب را تعریف می‌کند. URL (Uniform Resource Locator) که مکان منابع وب را مشخص می‌کند. و HTTP (پروتکل انتقال ابرمتن)، که ارتباط بین سرورهای وب و مرورگرها را امکان‌پذیر می‌کند.
پروتکل HTTP چگونه کار می‌کند؟
پروتکل HTTP با دنبال کردن یک چرخه درخواست-پاسخ بین مشتری و سرور کار می‌کند. در اینجا مثالی از نحوهٔ عملکرد پروتکل HTTP هنگام بازدید از یک وب‌سایت را آورده‌ایم:
1. شما یک URL در نوار آدرس مرورگر خود مانند https://www.example.com تایپ می‌کنید.
2. مرورگر شما URL را به سه قسمت تجزیه می‌کند: طرح (https)، میزبان (www.example.com)، و مسیر (/).
3. مرورگر شما از DNS (سیستم نام دامنه) برای تبدیل نام میزبان به یک آدرس IP مانند 93.184.216.34 استفاده می‌کند.
4. مرورگر شما یک اتصال TCP (پروتکل کنترل انتقال) با سرور وب در آن آدرس IP در پورت 443 (درگاه پیش‌فرض برای HTTPS) برقرار می‌کند.
5. مرورگر شما یک درخواست HTTP را با استفاده از روش GET به سرور وب ارسال می‌کند و منبع را در مسیر / می‌خواهد. این درخواست شامل برخی از سرفصل‌هایی است که اطلاعات اضافی دربارهٔ درخواست ارائه می‌کنند، مانند user-agent (نام و نسخهٔ مرورگر)، پذیرش (انواع محتوایی که مرورگر می‌تواند مدیریت کند) و کوکی (داده‌های شناسایی کاربر).
6. وب سرور درخواست HTTP را دریافت کرده و آن را پردازش می‌کند. وب سرور بررسی می‌کند که آیا منبع در مسیر / وجود دارد یا خیر و آیا کاربر مجوز دسترسی دارد یا خیر. سرور وب هدرها را بررسی می‌کند تا نحوهٔ رسیدگی به درخواست را تعیین کند، مانند نوع محتوایی که باید بازگردانده شود، از چه رمزگذاری استفاده شود و از چه زبانی استفاده شود.
7. وب سرور یک پاسخ HTTP را با کد وضعیت، هدرها و بدنه به مرورگر ارسال می‌کند. کد وضعیت نتیجه درخواست را نشان می‌دهد، مانند 200 OK (موفقیت)، 404 Not Found (شکست)، یا 301 Moved Permanently (تغییر مسیر). هدرها اطلاعات بیشتری دربارهٔ پاسخ ارائه می‌دهند، مانند نوع محتوا (نوع محتوایی که پاسخ شامل می‌شود)، طول محتوا (اندازهٔ پاسخ در بایت)، و مجموعهٔ کوکی (داده‌هایی که سرور می‌خواهد در مرورگر ذخیره کند). بدنه حاوی محتوای واقعی پاسخ است، مانند HTML، CSS، جاوا اسکریپت یا تصاویر.
8. مرورگر پاسخ HTTP را دریافت کرده و آن را روی صفحه نمایش می‌دهد. مرورگر HTML را تجزیه می‌کند و یک درخت DOM (مدل شیء سند) ایجاد می‌کند که ساختار صفحهٔ وب را نشان می‌دهد. مرورگر هر کد جاوا اسکریپت را اجرا می‌کند و هر سبک CSS را که در پاسخ گنجانده شده‌است، اعمال می‌کند. همچنین ممکن است درخواست‌های HTTP اضافی را برای واکشی منابع دیگری که در پاسخ به آن‌ها ارجاع داده شده‌اند، مانند تصاویر، فونت‌ها یا ویدیوها ارسال کند.
9. مرورگر اتصال TCP با وب سرور را پس از دریافت تمام منابع یا پس از یک دورهٔ زمانی می‌بندد.
چگونه می‌توانیم از پروتکل HTTP استفاده کنیم؟
پروتکل HTTP به طور گسترده برای اهداف مختلف در وب استفاده می‌شود، مانند:
– مرور وب‌سایت‌ها و دسترسی به اطلاعات آنلاین
– ارسال و دریافت ایمیل و پیام‌های فوری
– پخش و دانلود فایل‌های رسانه‌ای
– خرید و انجام معاملات آنلاین
– انجام بازی‌های آنلاین و معاشرت با دیگران
– ایجاد و میزبانی برنامه‌ها و خدمات تحت وب
برای استفاده از پروتکل HTTP، به دو جزء اصلی نیاز داریم: یک سرویس گیرندهٔ وب و یک وب سرور. سرویس گیرندهٔ وب یک برنامهٔ نرم‌افزاری است که درخواست‌های HTTP را ارسال می‌کند و پاسخ‌های HTTP را دریافت می‌کند، مانند مرورگر، سرویس گیرندهٔ ایمیل یا پخش‌کنندهٔ رسانه. وب سرور یک برنامهٔ نرم‌افزاری است که درخواست‌های HTTP را دریافت کرده و پاسخ‌های HTTP مانند Apache، Nginx یا IIS را ارسال می‌کند.
برای ایجاد یک سرویس گیرنده وب، می‌توانیم از زبان‌ها و فریمورک‌های برنامه‌نویسی مختلفی که از ارتباطات HTTP پشتیبانی می‌کنند، مانند HTML، CSS، JavaScript، PHP، Python، Ruby، Java یا C# استفاده کنیم. برای ایجاد یک وب سرور، می‌توانیم از فناوری‌ها و پلتفرم‌های مختلفی استفاده کنیم که از پردازش HTTP پشتیبانی می‌کنند، مانند CGI، ASP.NET، و غیره.
جمع‌بندی
پروتکل HTTP بخشی ضروری از وب است که امکان ارتباط داده بین سرویس‌گیرندگان وب و سرورها را فراهم می‌کند. پروتکل HTTP نحوهٔ قالب‌بندی و انتقال پیام‌ها از طریق اینترنت را با استفاده از روش‌ها، هدرها و کدهای مختلف مشخص می‌کند. پروتکل HTTP از فرامتن پشتیبانی می‌کند، که به کاربران اجازه می‌دهد با کلیک بر روی پیوندها در اسناد یا منابع مختلف حرکت کنند. پروتکل HTTP مزایای بسیاری دارد که آن را ساده، انعطاف‌پذیر، مقیاس‌پذیر، مستقل از پلتفرم، ایمن و قابل اعتماد می‌کند.
با درک نحوهٔ عملکرد پروتکل HTTP و نحوهٔ استفاده از آن، می‌توانیم برنامه‌ها و سرویس‌های وب بهتری ایجاد کنیم که بتواند نیازها و انتظارات ما را برآورده کند.
